สื่อสังคมออนไลน์ หรือ Social Media ซึ่งเป็นสังคมเสมือน 2 มิติที่ทำให้ผู้คนได้มีโอกาสพาตัวเองออกไปพบเจอคนอื่นๆ ทั้งที่เคยเป็นคนรู้จักในชีวิตจริง และ ใครสักคนที่ชีวิตจริงอาจไม่มีโอกาสได้เฉียดใกล้กันเลยก็ได้… ในสื่อสังคมออนไลน์จึงกลายเป็นสังคมเสมือนขนาดใหญ่ที่ผู้คนสามารถ “สร้างความสัมพันธ์” เพื่อเป้าหมายบางอย่าง… ซึ่งบางเป้าหมายไปไกลกว่าความต้องการพื้นฐานแบบสัตว์สังคมของมนุษย์ถ้ำยุคดึกดำบรรพ์ที่ต้องการเพียงความช่วยเหลือแบ่งปัน และ การสืบพันธุ์ตามธรรมชาติ… โดยสื่อสังคมออนไลน์ทำให้คนส่วนใหญ่ได้มี “โอกาส” ที่จะโฆษณาตัวเองอย่างที่อยากให้คนอื่นรู้จัก และ เก็บเกี่ยวผลประโยชน์จากการโฆษณาตัวตนได้ตั้งแต่ความพึงพอใจเล็กๆ น้อยๆ ในระหว่างวัน… ไปจนถึง “ลาภผล และ ทรัพย์สิน” ที่อยากมีอยากได้… ผู้คนในสื่อสังคมออนไลน์ส่วนหนึ่งจึงมีพฤติกรรมโอ้อวดเพียงเพื่อจะได้เสพความพึงพอใจ ถึงแม้การโอ้อวดบ่อยครั้งจะถูกมองว่าเป็นการสร้างภาพ อัพราคา และ ขี้โม้เกินจริงก็ตาม
งานเขียนของคุณแครธริน ทรงพัฒนะโยธิน ผู้เขียนหนังสือ Genius ทางอารมณ์ อธิบายว่า… การอวด คือการแสดงให้เห็นว่าตัวเองดีกว่าผู้อื่น และ เป็นกลยุทธ์อย่างหนึ่งของสัตว์สังคมเพื่อส่งสัญญาณบอกสมาชิกตัวอื่นในกลุ่มว่าตนเองมีของดี คู่ควรต่อการได้เลื่อนชั้นไปสู่ตำแหน่งที่สูงขึ้น ได้เป็นจ่าฝูงในกลุ่ม เพราะตำแหน่งที่ทรงอิทธิพลนี้ มาพร้อมกับรางวัลชีวิต 2 อย่างที่เป็นเป้าหมายของสิ่งมีชีวิตทุกชนิดนั่นคือ อาหาร และ การสืบพันธุ์
งานวิจัยของ Dr.Mary Kowalchyk ได้วิเคราะห์พฤติกรรมของกลุ่มคนที่เข้าข่ายเป็นโรคหลงตัวเอง หรือ Narcissism ซึ่งประเมินได้จากพฤติกรรมโอ้อวด ชอบเบ่ง หรือ ยกตนข่มท่านจนเป็นนิสัย… ซึ่งผลการวิเคราะห์ของคณะนักวิจัยของ Dr.Mary Kowalchyk จาก New York University อธิบายว่า… บุคลิกภาพแบบหลงตัวเองเป็นพฤติกรรมปรับตัวชดเชยเพื่อกลบเกลื่อน หรือ ก้าวข้ามความรู้สึกว่าตนเองไร้ค่า โดยมีกลุ่มคนหลงตัวเองที่เปราะบาง หรือ Vulnerable Narcissist จะมีลักษณะวิตกกังวลสูง และ อ่อนไหวต่อคำวิจารณ์ จนต้องสร้างเรื่องโอ้อวดขึ้นเพื่อปกป้องตัวเอง… และมีกลุ่มคนหลงตัวเองแบบยกตนให้ยิ่งใหญ่เหนือผู้อื่น หรือ Grandiose Narcissist มีพฤติกรรมนับถือชื่นชมตนเองสูง และ มักโอ้อวดเพราะรู้สึกว่าตนเหนือกว่าใครอย่างแท้จริง… ซึ่งถ้าขุดลึกลงไปในจิตใจที่ผลักดันการโอ้อวดนั้นกลับพบว่า… คนที่มีบุคลิกภาพแบบหลงตัวเองอย่างแท้จริง หรือ Proper Narcissist จะมีความรู้สึกผิดอยู่ในเบื้องลึกของจิตใจ และ ยังนับถือตนเองต่ำด้วย… การโอ้อวดตนเองจึงทำเพื่อให้ได้มาซึ่งการยอมรับ และ สถานะทางสังคม
อย่างไรก็ตาม… การโอ้อวดถือว่าเป็นพฤติกรรมตามสัญชาตญาณของคนเราเพื่อเรียกร้องการยอมรับ แต่ “การอวดโอ้โม้เนียนในหลายๆ กรณีบนสื่อสังคมออนไลน์” ในหลายบริบทกลับถูกใช้ด้วยเล่ห์เหลี่ยมที่มุ่งหวังผลประโยชน์จากเป้าหมายในหลายลักษณะ ตั้งแต่การโอ้อวดความสวย–เซ็กซี่เพื่อล่อเหยื่อสายหื่น หรือ การโอ้อวดความรวย–ความสำเร็จเพื่อล่อเหยื่อสายโลภ…
คำถามจึงเหลือเพียงว่า… ตัวเองเป็นคนขี้โม้โอ้อวดหลงตัวเองออกสื่อ หรือ ตังเองเป็นเหยื่อของพวกขี้โม้โอ้อวดหลงตัวเองกันหล่ะ?
References…
