กระแสการพัฒนาระบบ และ รูปแบบการศึกษาในวันที่ต้องออกจากกรอบ “การสอน และ ห้องเรียนเป็นศูนย์กลาง” ซึ่งตัดตรงไปทำความเข้าใจว่าคนเราเรียนรู้อย่างไร โดยเฉพาะพฤติกรรมการเรียนรู้ด้วยการเสพข้อมูลแล้วเปลี่ยนเป็นองค์ความรู้ หรือ Knowledge อันเป็นวิธีการกรองเอาแต่ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ มาปรับแต่งเพิ่มเติมจนมีคุณค่าต่อการพัฒนาตนเองของทุกคน…
การศึกษาพฤติกรรมการเรียนรู้ในทุกสภาพแวดล้อมที่มีผลต่อการพัฒนาตนเองของผู้เรียนหรืออีกนัยหนึ่งก็คือ “การเรียนรู้” จึงจำเป็นต้องเข้าใจจิตวิทยาที่ผลักดันพฤติกรรมต่างๆ ซึ่งเกี่ยวข้องกับสถานการณ์ และ บริบทการเรียนรู้ เพื่อนำไปพัฒนากลไกการสอน และ กลไกการเรียนรู้ผ่านการเสพข้อมูลแบบต่างๆ ซึ่งผู้เรียนจะนำมาพัฒนาตนเองในที่สุด…
ข้อมูลจาก Kendra Cherry บน VeryWellMind.com ชี้ว่า… จิตวิทยาการศึกษาเป็นศาสตร์เกี่ยวกับ “วิธีที่ผู้คนเรียนรู้” ซึ่งเป็นแกนของการพัฒนาวิธีการสอน… กระบวนการสอน และ การกำหนดขอบเขตความแตกต่างในการเรียนรู้ระดับบุคคล… โดยทั้งหมดจะเกี่ยวข้องกับกระบวนการทางสังคม อารมณ์ และ ความรู้ความเข้าใจของคนทุกช่วงวัย ตั้งแต่วัยก่อนเรียน วัยรุ่น และ การเรียนรู้เพิ่มเติมตลอดอายุขัยโดยมีจิตวิทยาพัฒนาการ หรือ Developmental Psychology… วิทยาศาสตร์พฤติกรรม หรือ Behavioral Sciences หรือ Behavioral Psychology และ จิตวิทยาการรู้คิด หรือ Cognitive Psychology… ซึ่งถูกนำมาบูรณาการเพื่อที่จะรู้ให้ได้ว่า… เด็กคนหนึ่ง หรือ คนๆ หนึ่งเรียนรู้แบบไหนอย่างไร?
ส่วนที่น่าสนใจก็คือ… จิตวิทยาการศึกษาเป็นการนำศาสตร์ด้านจิตวิทยามาบูรณากับปรัชญาการศึกษา โดยมีหลักการที่เป็นวิทยาศาสตร์ซึ่งอธิบายรูปแบบ และ วิธีการเรียนรู้ของสมองที่คาบเกี่ยวกับปรัชญาการศึกษาตามทฤษฎีปัญญานิยม หรือ Cognitive Theory… โดยมีมุมมองหลักๆ ที่ใช้ในการพิจารณาราว 5 ด้านคือ
- Behavioral Perspective หรือ มุมมองด้านพฤติกรรม… โดยมีแนวทางการผลักดันพฤติกรรมด้วยแรงจูงใจภายนอกแบบต่างๆ เช่น การให้รางวัลนักเรียน หรือ การลงโทษนักเรียน… ซึ่งปัจจุบันก็ยังคงมีประเด็นถกเถียงอ้างอิงจิตวิทยาการศึกษาในหลายแง่มุม
- Developmental Perspective หรือ มุมมองด้านส่งเสริมพัฒนาการ… โดยสนใจกลไก และ วิธีการที่เด็ก และ ผู้เรียนทุกวัยสามารถพัฒนาความรู้และทักษะ ซึ่งทฤษฎีพัฒนาการทางปัญญาของเพียเจต์ หรือ Piaget’s Stages Of Cognitive Development อธิบายกรอบด้านพัฒนาการทางการศึกษาเอาไว้ค่อนข้างครบ และ ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวาง
- Cognitive Perspective หรือ มุมมองด้านสติปัญญา… โดยตรงไปพิจารณาความทรงจำ… ความเชื่อ… อารมณ์ และ แรงจูงใจที่ส่งผลต่อกระบวนการเรียนรู้ ซึ่งนักจิตวิทยาการศึกษาสนใจการเกิด และ การมีอยู่ของแรงจูงใจในการเรียนรู้ และ การจดจำสิ่งที่ได้เรียนรู้ว่ารู้ได้อย่างไร รวมทั้งการนำสิ่งที่รู้ และหรือ สิ่งที่จำได้ไปใช้แก้ไขปัญหาอย่างไร
- Constructivist Perspective หรือ Constructivist Approach หรือ มุมมองการสร้างความรู้ด้วยตนเอง… ซึ่งเป็นทฤษฎีการศึกษาใหม่ที่มุ่งขับเคลื่อนประสบการณ์ และ องค์ความรู้ผ่านสภาพแวดล้อมและปัจจัยที่มีอิทธิพลกับผู้เรียน ซึ่งผู้เรียนจะ “ซึมซับ” เป็นประสบการณ์และความรู้ของตนเอง… โดยมีกระบวนวิธี หรือ Method ของ Lev Vygotsky อย่าง Zone Of Proximal Development หรือ ZPD และ Instructional Scaffolding ได้รับความสนใจอย่างสูง
- Experiential Perspective หรือ มุมมองผ่านประสบการณ์… โดยให้ความสำคัญกับประสบการณ์ และ การรับรู้ถึงอิทธิพลของประสบการณ์เดิมที่มีต่อการทำความเข้าใจข้อมูลใหม่ ซึ่งมีความคล้ายคลึงกับ Cognitive Perspective และ Constructivist Perspective เพียงแต่มุมมองผ่านประสบการณ์จะให้ความสำคัญกับประสบการณ์เดิมว่ามีอิทธิพลกับความคิด และ ความรู้สึกของผู้เรียน ซึ่งใช้แยกแยะความแตกต่างของผู้เรียนได้ชัดเจนขึ้นจนสามารถพัฒนารูปแบบการศึกษาด้วยแนวคิด Personalized Learning ได้เฉพาะเจาะจงยิ่งขึ้น
จิตวิทยาการศึกษาเป็นศาสตร์เพื่อการเข้าถึงข้อมูลเชิงลึก ที่ตรงไปยังคุณค่า หรือ Value ที่เกี่ยวกับวิธีที่ผู้คนเรียนรู้ และยังสำคัญกับการพัฒนากลยุทธ์ทางการศึกษาและวิธีการสอน… ซึ่งนอกจากจะสนใจกระบวนการเรียนรู้แล้ว จิตวิทยาการศึกษาด้านต่างๆ ยังสนใจ และ โฟกัสปัจจัยด้านอารมณ์ สังคม และ ความรู้ความเข้าใจที่มีอิทธิพลต่อวิธีที่ผู้คนเรียนรู้ด้วย
อย่างไรก็ตาม… ประเด็นที่ต้องทำความเข้าใจให้ชัดก่อนอื่นก็คือ นักจิตวิทยาการศึกษา ซึ่งเป็นนักวิจัยด้านพฤติกรรมการศึกษา กับ นักจิตวิทยาประจำสถานศึกษา ซึ่งเป็นแพทย์ผู้ดูแลสุขภาพจิตของนักเรียนและครูในสถานศึกษา… เป็นบุคลากรทางการศึกษาที่ทำหน้าที่คนละอย่างกัน
คร่าวๆ พอเป็นข้อมูลต้นประมาณนี้ก่อนครับ!
References…
