Giving Up Habit… อุปนิสัยท้อถอยเลิกลา

ในหนังสือ The Student Mindset ซึ่งผมและทุกท่านที่ติดตาม ได้เรียนรู้แนวทางเข้าถึงเป้าหมายแรกของชีวิตซึ่งก็คือการศึกษา ซึ่งเกี่ยวพันกับทุกคนแม้ว่าท่านจะไม่ใช่นักเรียนแล้ว หรือไม่เกี่ยวข้องอะไรกับโรงเรียนหรือการศึกษาเลย… แต่ Student Mindset ซึ่งประกอบด้วย Vision… Effort… Systems… Practice และ Attitude ซึ่งพัฒนาเป็น VESPA Model หรือ VESPA Mindset ซึ่งอธิบายแนวทางพัฒนาการศึกษา ผ่านมุมมองการพัฒนาอุปนิสัยของผู้เรียน… ซึ่งอุปนิสัย หรือ Character ซึ่งเป็นกิจกรรมที่มนุษย์ทำเองอัตโนมัติได้เรื่อยๆ ไปตลอดชีวิตก็ได้นั้น… แท้จริงก็คือการฝึกพัฒนาอุปนิสัยด้วย VESPA Mindset เพื่อให้กลายเป็นอุปนิสัยติดตัวไปเป็นคนคุณภาพนั่นเอง

Dr. William Harris ผู้ก่อตั้งโรงเรียนชายวังสิงห์คำ หรือ Wang Sing Kham Boys’ School ในเชียงใหม่ตั้งแต่ปี 1887 ได้ให้คำขวัญที่ถือเป็นอมตะวาจาในวงการการศึกษาของไทยประโยคหนึ่งก็คือ… The Ultimate Aim of Education Is The Development Of Character. หรือ เป้าหมายสูงสุดของการศึกษาคือการพัฒนาอุปนิสัย… ซึ่งโรงเรียนชายวังสิงห์คำที่ก่อตั้งเมื่อกว่า 130 ปีก่อนได้กลายมาเป็น The Prince Royal’s College หรือ โรงเรียนปรินส์รอยแยลส์วิทยาลัย ตามนามพระราชทานจากล้นเกล้ารัชกาลที่ 6… และยังคงยึดมั่นปรัชญาที่พ่อครูแฮริสกล่าวชี้ทางไว้ให้ตลอดมา

และหนังสือ The Student Mindset และ VESPA Mindset ก็ยืนยันชัดเจนอีกวาระหนึ่งว่า… วิสัยทัศน์ หรือ Vision ที่ประกอบด้วยความเพียรพยายาม หรือ Effort เพื่อค้นหาและสร้างระบบที่ดี ฝึกฝนเรียนรู้ ภายใต้ทัศนคติที่มุ่งเข้าหาวิสัยทัศน์อันเป็นเป้าหมายระยะยาว… ต้องพัฒนาที่อุปนิสัยหรือพัฒนาพฤติกรรมเป็นสำคัญ โดยมุ่งพัฒนาเป็นพิเศษกับ “พฤติกรรมที่ย่อท้อถอดถอยจากเป้าหมาย จนไม่เหลือความสำเร็จแม้เล็กน้อยให้ได้ยึดถือเชื่อมั่นตน” เพียงพอจะพาตัวเองไปถึงเป้าหมายโดยไม่ต้องพึ่งพาการอุ้มชูจากภายนอก

หนังสือ The Student Mindset จึงหาทางปกป้องความล้มเหลวทุกทางที่เกิดขึ้นได้ทุกเมื่อกับทุกเป้าหมาย และเครื่องมือเดียวที่พบว่าใช้ได้ผลที่สุดก็คือ ความเพียรพยายาม หรือ Effort นี่แหละ ที่สามารถปกป้องความสำเร็จใดๆ ในระยะยาวได้

พฤติกรรม “ถอดใจ หรือ Give up” ที่คนส่วนใหญ่ “มักจะ” รับรู้ความกดดันจากภายนอกมากมายที่กระทำต่อเส้นทางเป้าหมายของตน จนต้องถอดใจยอมแพ้ในที่สุดนั้น… สิ่งที่คนส่วนใหญ่ไม่เคยรู้ก็คือ… Give up เกิดจากตัวเองเป็นส่วนใหญ่ และเกิดทันทีที่หมดความพยายามต่อเป้าหมายโดยตัวเองด้วย… 

Francesco Cirillo เจ้าของแนวคิด Pomodoro Technique จากอิตาลีเสนอว่า… การแบ่งเวลาเป็นช่วงๆ เพื่อผลักดันเป้าหมายเพียงช่วงละ 25 นาทีก็เกินพอที่จะสร้างความสำเร็จตามเป้าหมายได้อย่างดี… ที่สำคัญก็คือ การทุ่มเทตลอด 25 นาทีต้องเต็บไปด้วยการจดจ่อและมีสมาธิต่อเป้าหมาย ไม่ว่าจะอ่านหนังสือ ทำการบ้าน เตรียมงานนำเสนอ… และอย่าลืมปรับมือถือทุกเครื่องใกล้ตัวไปใช้โหมดการบินด้วยเพื่อปกป้องภาวะจดจ่อที่มาจากโลกออนไลน์

Pomodoro Technique หรือที่รู้จักกันดีในหมู่นักบริหารเวลาในชื่อเล่นว่า วิธีจัดการเวลาด้วยมะเขือเทศ… อันเนื่องมาจากคำว่า Pomodoro ในภาษาอิตาเลียนแปลว่ามะเขือเทศ

เทคนิคนี้ถูกคิดค้นโดยฟรานเซสโก คิริลโล หรือ Francesco Cirillo ชาวอิตาลี ที่คิดค้นและทดสอบเทคนิคนี้จากการใช้นาฬิกาตั้งเวลารูปมะเขือเทศในครัว โดยจุดประสงค์ของการจัดการเวลาแบบ Pomodoro Technique ก็เพื่อให้คนทำงานมีโฟกัสสูงสุดและรู้สึกสดชื่นกระปรี้กระเปร่าอยู่เสมอ ทำให้ทำงานจบเป็นชิ้นๆ ได้โดยไม่เหนื่อยล้าทั้งกายและใจจนเกินไป… วิธีง่ายๆ ที่ว่า สามารถทำได้โดยการตั้งเวลาทำงานนั้นๆ อย่างมีสมาธิโดยไม่หยุดตลอด 25 นาที แล้วพัก 5 นาที เพื่อให้ได้ 1 Pomodoro… และเมื่อทำได้ 4 Pomodoro ก็พักได้ 15-25 นาทีไปเลย

ว่ากันว่า… Pomodoro Technique เป็นเครื่องมือทางเทคนิคชั้นยอดของบรรดามนุษย์ Super Productive ที่สร้างงานได้ล้นเหลือจนคนใกล้ตัวยังงงว่าทำผลงานขนาดนี้ได้ยังไง… และเมื่อนำ Pomodoro Technique มาใช้กับการเรียน โดยเฉพาะในกรณีที่ผู้เรียนโตพอที่จะควบคุมตัวเองได้อย่างดีกับการฝึกพัฒนาอุปนิสัยเรียนเป็นเรียน พักเป็นพัก เล่นเป็นเล่น… ซึ่งระบบการศึกษาครูอาจารย์เอง ก็ต้องเข้าใจกลไกการเรียนรู้ของสมองมนุษย์ว่า ไม่สามารถลากยาวจนสมองล้าตาเพลียจนมหดพลังทั้งครูและนักเรียนแล้วก็แยกย้ายกันกลับบ้านใครบ้านมัน

ประเด็นก็คือ… ทุกคนรู้ดีว่าประพฤติดีประพฤติชอบควรทำอะไรอย่างไรเวลาไหน แต่จะมีใครสักกี่คนที่ไม่เคยเผลอใจให้อาหารขยะที่รู้ว่าไม่ดีกับสุขภาพ ตั้งแต่ชีสในแฮมเบอร์เกอร์ไปจนถึงปูเค็มและน้ำปลาร้าในส้มตำ ซึ่งหลายคนยังกินเพราะมันอร่อยโดยที่รู้ทั้งรู้ว่าไม่ได้ดีกับสุขภาพ… ในขณะที่หลายคนยังขอออกไปแฮงค์เอ้าท์เมากับเพื่อนก่อนนอนสัปดาห์ละครั้งหรือมากกว่านั้นทั้งที่บ่นเหนื่อยและงานค้างสุมหัวมากมาย ในขณะที่หลายคนยังใช้เวลาไปกับซีรีย์ 10 ซีซั่น 100 ตอนเดือนละหลายครั้งเพราะห้ามใจไม่อยู่ชนิดอดหลับอดนอนดูให้จบก็มี… และหลายคนยังเผลอหยิบมือถือมาไถดูนั่นนี่ทั้งที่เวลาจะทำเรื่องที่เป็นสาระกว่านั้นยังแทบจัดสรรไม่ได้

ในหนังสือ The Student Mindset จึงข้อเสนอแนะแบบฝึกพัฒนาอุปนิสัยให้หมั่นเพียร หรือ Effort ต่อเป้าหมายโดยยกแนวทางต่างๆ มาจากตำราหลายเล่มเพื่อย้ำว่า… ความเพียรพยายามเพื่อฝึกอุปนิสัยตน ไม่ให้กลัวทางไกลหรือเป้าหมายใหญ่และยาก จนถอดใจล้มเลิกที่แปลว่าล้มเหลวตั้งแต่ตัดสินใจล้มเลิกนั่นเอง… แนวทางอย่าง Dalio’s 5 Step Process for VESPA Mindset และ The 4 Disciplines of Execution และ Pomodoro Technique ที่ใช้เน้นการทำทีละน้อยแต่บ่อยและสม่ำเสมอจนเป็นนิสัย… รวมทั้งโมเดลที่ชื่อ The Five P’s ที่อธิบายแนวทางการฝึกตนให้อยู่เป้าหมายสุดท้ายที่วาดหวังอย่างดีงาม… ในหนังสือ The Student Mindset ได้แนะนำ 5 P’s เอาไว้ดังนี้ครับ

1. Prepare หรือ เตรียมตัวให้ดี… โดยทำความเข้าใจกับจุดอ่อนของตัวเองว่าจะเกิดการตัดสินใจล้มเลิกถอดใจในสถานการณ์ใดเวลาไหนบ้าง… หาทางจัดการช่องว่างจุดอ่อนนั้นล่วงหน้าได้เลย
   
2. Publicise หรือ ประกาศออกไป… ซึ่งเป็นการบอกคนอื่นๆ ให้รู้เลยว่าท่านตั้งเป้าหมายและท้าทายตัวเองเรื่องอะไร เพื่อให้คนอื่นที่รับรู้ ได้ร่วมเป็นพยานคำสัญญาที่ท่านตั้งขึ้นและจะทำให้ได้ตามนั้น… คนอยากอ่านหนังสือแต่มือคอนเล่มหนาๆ ไม่ไหว อาจจะลองประกาศจะอ่านวันละ 2 หน้าทุกวันดูก็ได้ครับ
   
3. Pre-Make Decisions หรือ ตัดสินใจล่วงหน้าเตรียมไว้ครบๆ… ในวันหนึ่งๆ คนเราตัดสินใจทั้งที่รู้ตัวว่าผ่านการขบคิดก่อนตัดสินใจ และตัดสินใจโดยความเคยชินที่สมองส่วนกลางทำงานไปโดยอัตโนมัติ โดยไม่รอการคิดจากสมองส่วนหน้าที่ฉลาดกว่า… การฝึกนิสัยให้สมองส่วนกลางเลือกทางที่ถูกแบบที่เรียกว่า อุปนิสัยที่ดีจึงสำคัญด้วยเหตุนี้… และการรู้เท่าทันความมักง่ายเผลอไผลของสมองส่วนกลางจากนิสัยด้านลบสารพัด… ก็ต้องคิดไว้ล่วงหน้าว่า เกิดเหตุการณ์อะไรขึ้นจะทำอย่างไร ซึ่งคำตอบที่เตรียมไว้จะช่วยได้มาก
   
4. Proxy หรือ ชดเชยทดแทน… หลายท่านรู้ดีอยู่แล้วว่า กิจกรรมอะไรช่วงตอนไหนที่จะพาวนกลับไปหาพฤติกรรมที่เราอยากเลี่ยง โดยเฉพาะกิจกรรมที่พาเราเละเทะจนต้องนับหนึ่งใหม่กับเป้าหมายดีๆ ที่วาดหวัง… การหากิจกรรมอื่นทดแทนให้ได้จนกลายเป็นนิสัยใหม่ คือทางออกที่ควรรีบทำให้เห็นผลโดยไว เช่น เราติดบุหรี่เพราะนิโคติน ก็ควรซื้อแผ่นนิโคตินมาแปะทดแทน จนไม่คุ้นเคยกับการคาบบุหรี่จุดสูบให้ได้… หรือถ้าติดบุหรี่เพราะเพื่อนไม่เลิก แถมยัดเยียดให้สูบอีกก็เลิกคบ และไปหาคนกลิ่นปากหอมๆ คุยด้วยจนเราอยากเลิกบุหรี่ดีกว่า
   
5. Persist หรือ รักษาไว้ให้คงมั่น… ซึ่งเรากำลังพูดถึงความพยายามที่จะฝึกอุปนิสัยให้ทำตามสิ่งที่รู้อยู่เต็มอกว่า… อะไรดีอะไรไม่ดีกับอนาคตและเป้าหมายปลายทางระยะยาว และการเลือกทำตามแนวทางแบบอย่างที่ดี ส่วนใหญ่จะเห็นผลช้าจนต้อง “เพียรพยายาม” ไปจนกระทั่งความเพียร หรือ Effort กลายเป็นตัวตนเห็นชัดในอุปนิสัย… อันแปลว่าท่านจะเพียรกับทุกเรื่องที่ผ่านเข้ามาเรื่อยๆ ไม่รู้จบ ซึ่งแปลซ้ำได้อีกว่า ถ้าใครหวังว่าจะเพียรพยายามไปถึงเมื่อนั่นเมื่อนี่ก็สามารถกลับมาเละอย่างเก่าได้… คงเข้าใจอะไรผิดไปเยอะทีเดียว

ลองพยายามดูครับ… ผมเองก็ต้องบอกตัวเองเหมือนกัน!

บทความชุด VESPA Mindset ถอดความจากหนังสือ The Student Mindset ตอนอื่นๆ ที่ท่านอาจจะสนใจครับ

1. Vespa Mindset
2. Students’ Vision and Attitude… จุดเริ่มต้นของ VESPA Model
3. 15 Possible Motivations… พลังงานขับเคลื่อนพฤติกรรมการเรียนรู้
4. 5 Roads of Vision Activity
5. The Roadmap of Vision for Student Mindset
6. Weekly Rule of Three… เมื่อความเพียรสำคัญต่อความสำเร็จ
7. Collecting and Shaping for VESPA Mindset… รวบรวมและเรียบเรียง
8. Mapping New Territory for VESPA Mindset แผนที่การเรียนรู้สิ่งใหม่
9. Knowledge Organizer for VESPA Mindset
10. Creativity Organizer for VESPA Mindset
11. Enjoy–Understanding Metrix… เครื่องมือประเมินกิจกรรมการเรียนการสอน
12. Types of Attention… ระดับความสนใจใฝ่เรียน
13. Flow for VESPA Mindset… เมื่อผู้เรียนก็ต้องการจดจ่อดำดิ่งกับการเรียน
14. Feedback for VESPA Mindset… เมื่อผู้สอนต้องฟังผู้เรียนให้มาก
15. Information Overwhelm and VESPA Mindset… เมื่อข้อมูลหลากล้น
16. Adapting Testing and Performing… ปรับเปลี่ยน ลองเรียนและลุยเลย
17. Information + Experience = Knowledge… สูตรเรียนเก่งแบบ VESPA Mindset
18. Independent Effort Activity Design… ออกแบบกิจกรรมที่ต้องพากเพียรเรียนรู้และฝึกฝน
19. K-SPA… เครื่องมือฟันฝ่าอุปสรรค
20. Problem Solving Cycle for VESPA Mindset
21. The Art of Reactions to Feedback… ศิลปะการรับมือกับเสียงติชม
22. The Dip… ช่วงเวลาอันอ่อนไหวเปราะบางต่อความสำเร็จ
23. Dalio’s 5 Step Process for VESPA Mindset
24. The 4 Disciplines of Execution for VESPA Mindset