27 พฤษภาคม 2020 ที่ผ่านมา… เวบไซต์ข้อมูลข่าวสารพื้นฐานหุ้นอย่าง mitihoon.com ได้ยกเอาตัวเลขหยาบๆ เกี่ยวกับพื้นฐานหุ้น TIPCO ผู้ผลิตและจำหน่ายผลไม้แปรรูป ผลไม้สด น้ำผลไม้ น้ำผัก น้ำแร่ธรรมชาติ… ที่มีกำไรสะสมสูงถึง 3.6 พันล้านบาท แต่ราคายังต่ำกว่า Book Value อยู่แค่ 7.77 บาทเท่านั้น… และแนวโน้มผลประกอบการไตรมาส 2/63 เริ่มเห็นสัญญาณการฟื้นตัว เพราะเข้าสู่ช่วงหน้าร้อน และบริษัทเร่งทำการตลาดแบบ “ออนไลน์” ทำให้ยอดขายยังเติบโตได้ดี
ข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับตลาดน้ำผักผลไม้ ซึ่งเป็นตัวเลขปี 2016-2018 จากนีลเส็นสรุปว่า… มูลค่าตลาดน้ำผลไม้ ปี 2016 อยู่ที่ 13,984 ล้านบาทเติบโต +1% ด้วยปริมาณ 345 ล้านลิตร ลดลง -1%… ปี 2017 อยู่ที่ 13,010 ล้านบาท ลดลง -8% ด้วยปริมาณ 313 ล้านลิตร ลดลง -9%… ปี 2018 อยู่ที่ 12,424 ล้านบาท ลดลง -11.3% ด้วยปริมาณ 277 ล้านลิตร ลดลง -11.4%… ส่วนข้อมูลจากสถาบันอาหารชี้ว่า ตลาดน้ำผลไม้พร้อมดื่มโดยรวมมีมูลค่าสูงราว 14,000 ล้านบาท
ส่วนที่น่าสนใจคือ… ตัวเลขที่ใช้อ้างอิงส่วนใหญ่เป็นตัวเลข “น้ำผลไม้กล่อง” ที่สืบค้นตัวเลขอ้างอิงง่ายกว่า ในขณะที่ตลาดเครื่องดื่มน้ำผลไม้จากรายเล็กและรายย่อย รวมทั้งตลาดน้ำผลไม้สดแบบต่างๆ ที่ขายคำว่า “เพื่อสุขภาพ” จะพบเห็นรายย่อยแบบ Kiosk เกิดขึ้นมากมาย… แม้จะยังหาตัวเลขอ้างอิงที่เชื่อถือได้ไม่ชัดเจน แต่แนวโน้มการเติบโตลดลงต่อเนื่องของตลาดน้ำผลไม้พร้อมดื่มจากรายใหญ่ ในขณะที่ Kiosk ขายน้ำผลไม้ผุดขึ้นเป็นดอกเห็ด ก็คงพอเดาได้ว่ายอดขายจากรายใหญ่ไหลออกไปทางไหน
น้ำผลไม้พร้อมดื่มในตลาดจะแบ่งออกเป็น 3 ประเภทตามความเข้มข้นของส่วนผสมน้ำผลไม้ โดยแต่ละประเภทเน้นกลุ่มเป้าหมายและมีกลยุทธ์ทางการตลาดที่แตกต่างกัน…
1. น้ำผลไม้ 100%
จัดเป็นน้ำผลไม้พร้อมดื่มในตลาดระดับพรีเมี่ยม หรือ Premium Market… มีราคาจำหน่ายสูงสุด เน้นให้ผู้บริโภคได้รับคุณประโยชน์จากผลไม้ใกล้เคียงการบริโภคผลไม้สดมากที่สุดเมื่อเทียบกับน้ำผลไม้ชนิดอื่น ถือว่าเป็นเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ โดยเฉพาะกลุ่มผู้บริโภคส่วนใหญ่เป็นกลุ่มผู้มีรายได้สูง มักคำนึงถึงคุณภาพและส่วนประกอบของผลิตภัณฑ์มากกว่าราคา และค่อนข้างมีความภักดีในผลิตภัณฑ์ค่อนข้างสูง จึงเป็นปัจจัยสำคัญที่สนับสนุนให้ตลาดน้ำผลไม้แท้ 100% มีอัตราเติบโตเฉลี่ยร้อยละ 12.9 ต่อปี โดยปี 2014 มูลค่าตลาด 3,902 ล้านบาท ครองส่วนแบ่งตลาดร้อยละ 27.6 ของตลาดน้ำผลไม้พร้อมดื่มทั้งหมด… แต่ในรายงานอย่างไม่เป็นทางการปี 2016-2018 ชี้ว่า ตลาดน้ำผลไม้แท้ 100% มีอัตราเติบโตลดลงอย่างต่อเนื่อง ซึ่งสอดคล้องกับการเติบโตของเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพแนวทางอื่น
ผู้นำตลาดของน้ำผลไม้ 100% ที่สำคัญได้แก่… ทิปโก้ ของบริษัท ทิปโก้ฟู้ดส์ จำกัด (มหาชน) ครองส่วนแบ่งตลาด 42.0%… มาลี ของบริษัท มาลีสามพราน จำกัด (มหาชน) ครองส่วนแบ่งตลาดร้อยละ 23.0%… และ ยูนิฟ ของบริษัท ยูนิ-เพรสซิเดนท์ (ประเทศไทย) จำกัด ครองส่วนแบ่งตลาด 18.0%
สำหรับรสชาติที่ได้รับความนิยมมากที่สุด คือ น้ำส้ม ด้วยส่วนแบ่งตลาด 47.8%… รองมาคือ น้ำผลไม้รวม 18.2%… น้ำแอปเปิ้ล 9.0%… และน้ำองุ่น 5.0%
2. น้ำผลไม้ 25% ขึ้นไป
น้ำผลไม้พร้อมดื่มที่มีส่วนผสมของน้ำผลไม้เข้มข้นมากกว่า 25% แต่ไม่ถึง 100% เป็นน้ำผลไม้พร้อมดื่มในตลาดระดับกลาง หรือ Medium Market ที่ให้ทั้งคุณประโยชน์และช่วยให้ความสดชื่น ดับกระหาย… ข้อมูลทางการตลาด ปี 2014 พบว่า… มีมูลค่าตลาด 3,800 ล้านบาท เติบโตเฉลี่ยร้อยละ 5.2 ต่อปี นับเป็นผลิตภัณฑ์น้ำผลไม้พร้อมดื่มที่มีอัตราเติบโตต่ำที่สุด ปัจจุบันครองส่วนแบ่งตลาดน้ำผลไม้ทั้งหมดเพียง 26.9% หรือราว หนึ่งในสี่ของตลาดเท่านั้น
ประเภทผลิตภัณฑ์หลักที่จำหน่ายในตลาดน้ำผลไม้เข้มข้นมากกว่า 25% แต่ไม่ถึง 100% ที่น่าสนใจได้แก่
- น้ำผลไม้ 40% ซึ่งการสำรวจพบว่า ผู้ประกอบการที่ผลิตน้ำผลไม้ 40% มักเป็นผู้ผลิตน้ำผลไม้ 100%
- น้ำผลไม้ 25% และพบว่า ผู้ประกอบการที่ผลิตน้ำผลไม้ 25% เน้นการผลิตน้ำผลไม้ 25% ควบคู่กับการผลิตน้ำผลไม้ต่ำกว่า 25%
ผู้นำตลาดกลุ่มนี้ได้แก่ ทิปโก้ คูลฟิต ของบริษัท ทิปโก้ฟู้ดส์ จำกัด (มหาชน) ครองส่วนแบ่งตลาด 29.0%… มาลี จู๊ซมิกส์ ของบริษัท มาลีสามพราน จำกัด (มหาชน) ครองส่วนแบ่งตลาด 13.0%… และ ยูนิฟ ของบริษัท ยูนิเพรสซิเดนท์ (ประเทศไทย) จำกัด ครองส่วนแบ่งตลาด 12.0%… กรีนเมท ของบริษัท ไทยซันฟู้ดส์ จำกัด 5.0%
สำหรับรสชาติที่ได้รับความนิยมมากที่สุด คือ น้ำส้ม 51.0%… น้ำผลไม้รวม 9.9… น้ำองุ่น 6.0… น้ำแอปเปิ้ลและน้ำลิ้นจี่ สัดส่วนใกล้เคียกันที่ 5.3%
3. น้ำผลไม้ต่ำกว่า 25%
น้ำผลไม้พร้อมดื่มในตลาดระดับล่าง หรือ Economy Market จากข้อมูลปี 2014 มีมูลค่า 6,471 ล้านบาท เติบโตเฉลี่ยร้อยละ 8.5 ต่อปี ครองส่วนแบ่งตลาดสูงสุดในกลุ่มน้ำผลไม้พร้อมดื่มที่ 45.5% ของมูลค่าตลาดน้ำผลไม้พร้อมดื่มรวม… เนื่องจากเป็นผลิตภัณฑ์ที่ราคาถูกที่สุด ผู้ประกอบการรายใหญ่มีการจัดกิจกรรมส่งเสริมตลาด อย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้น้ำผลไม้เป็นที่รู้จักของผู้บริโภคโดยทั่วไป ความสามารถในการกระจายสินค้าได้อย่างทั่วถึง แม้กระทั่งร้านค้าขนาดเล็กตามต่างจังหวัด รวมถึงอายุการเก็บรักษานานและไม่จำเป็นต้องแช่เย็น กลุ่มผู้บริโภคเป้าหมาย คือ ผู้มีรายได้ปานกลางถึงต่ำที่ต้องการเครื่องดื่มดับกระหายให้ความสดชื่น รองลงไปจึงเป็นประเด็นด้านคุณประโยชน์ต่อร่างกาย
ผู้นำตลาดคือ มินิเมท ของบริษัท โคคา-โคลา (ประเทศไทย) จำกัด ครองส่วนแบ่งตลาด 37.0%… ดีโด้ ของ บริษัทฟู้ดส์สตาร์ จำกัด ครองส่วนแบ่งตลาด 28.0%… และ ไอวี่ ของบริษัท ไอ.พี.เทรดดิ้ง จำกัด ครองส่วนแบ่งตลาด 13.0%… ผู้บริโภคในตลาดระดับล่างนิยมดื่ม น้ำส้มมากที่สุด สัดส่วนสูงถึง 92.0% น้ำผลไม้ที่ได้รับความนิยมรองลงมา คือ น้ำสับปะรด และ น้ำผลไม้รวม
อย่าไรก็ตาม… มิติของน้ำผลไม้พร้อมดื่มที่น่าสนใจคือ เครื่องดื่มน้ำผลไม้ผสมน้ำผัก หรือ น้ำผักผลไม้ ซึ่งมีตัวเลขส่วนแบ่งทางการตลาดอยู่เกิน 10,000 ล้านบาทมาตลอดเช่นกัน… แม้จะเติบโตลดลง แต่ตัวเลขจากนีลเส็นก้น่าสนใจอย่างยิ่ง โดย
- น้ำผัก-ผลไม้พร้อมดื่ม 100% มีมูลค่าทางการตลาดในปี 2018 อยู่ที่ 4,033 ล้านบาท เติบโตลดลง -17% จากปี 2017…
- น้ำผัก-ผลไม้พร้อมดื่ม 40% มีมูลค่าทางการตลาดในปี 2018 อยู่ที่ 1,061 ล้านบาท เติบโตลดลง -13.4% จากปี 2017…
- น้ำผลไม้-ผลไม้พร้อมดื่ม 20% มีมูลค่าทางการตลาดในปี 2018 อยู่ที่ 2,663 ล้านบาท เติบโตเพิ่มขึ้น +2.3% จากปี 2017…
- น้ำผลไม้-ผลไม้พร้อมดื่มต่ำกว่า 20% มีมูลค่าทางการตลาดในปี 2018 อยู่ที่ 1,877 ล้านบาท เติบโตลดลง -13.4% จากปี 2017…
- น้ำผลไม้อื่นสกัดพร้อมดื่ม เช่น น้ำลำไย น้ำตาลสด น้ำสมุนไพร มีมูลค่าทางการตลาดในปี 2018 อยู่ที่ 1.060 ล้านบาท เติบโตลดลง -13.4% จากปี 2017…
- น้ำผลไม้เข้มข้น มีมูลค่าทางการตลาดในปี 2018 อยู่ที่ 146 ล้านบาท เติบโตลดลง -1% จากปี 2017…
มิติของข้อมูลทางการตลาดที่ใช้อ้างอิงเป็นข้อมูลเก่า และ เป็นข้อมูลสำรวจทางการตลาดรูปแบบเดิมที่ใช้กันมานาน… และเป็นข้อมูลก่อนวิกฤต COVID19 ที่ตลาดน้ำผลไม้และน้ำผักผลไม้ ก็คงได้รับผลกระทบรายอย่างไม่ต่างจากอุตสาหกรรมอื่นๆ ซึ่งส่วนตัวผมมองว่า รูปแบบการขายหรือบริการเครื่องดื่มอย่างน้ำผลไม้ กำลังเปลี่ยนระบบนิเวศน์อย่างน่าสนใจ… และผมกำลังเกาะติดตลาดน้ำผักผลไม้ในมุมคิดใหม่ที่เห็นสัญญาณมาระยะหนึ่งแล้ว… ถ้าชัดเจนยืนยันด้วยข้อมูลเมื่อไหร่ ผมเอามาเล่าให้ฟังแน่นอน
อ้างอิง
