คำถามปลายเปิด หรือ Open Ended Question จะหมายถึงวิธีตั้งคำถามที่เปิดโอกาสให้ผู้ตอบได้ให้ข้อมูลเชิงบรรยาย และหรือ เปิดโอกาสให้ผู้ตอบได้แสดงความคิดเห็นต่อคำถามอย่างเปิดกว้าง ซึ่งเป็น “โอกาส” ที่กว้างได้ถึงขั้นผู้ตอบสามารถเติมความรู้สึกเข้าไปในคำตอบด้วยก็ได้ในบางกรณี
ลักษณะเด่นอีกอันหนึ่งของคำถามปลายเปิดก็คือการใช้เพื่อเริ่มบทสนทนา ซึ่งเป็นบทสนทนาด้วยท่าทีที่เป็นมิตรกับคู่สนทนามากกว่าการเปิดหัวข้อสนทนาด้วยวิธีบอกเล่าจากผู้พูดฝ่ายเดียว รวมทั้งการถามด้วยคำถามที่บังคับเอาคำตอบที่มาพร้อมตัวเลือก และ การถามด้วยท่าทีคุกคามเพื่อเอาคำตอบ ซึ่งจะทำให้ประเด็นพูดคุยสั้นด้วนห้วนกุด และ จบลงโดยไม่มีใครได้ประโยชน์อะไรจากการพูดคุยถามไถ่ ก็ไม่ได้มีอะไรที่ต่างกันเ พราะคนถามไม่ได้สนใจคำตอบจากคำถามแบบนั้นตั้งแต่ต้น
ความสำคัญของการใช้ และ ฝึกใช้คำถามปลายเปิดจึงอยู่ที่ความสนใจ และ ความใส่ใจในคำตอบ ซึ่งไม่เพียงแต่จะเป็น “โอกาส” ของผู้ตอบฝ่ายเดียวเท่านั้น… เพราะผู้ถามเองก็จะได้โอกาสแทบจะเท่าเทียมกับผู้ตอบ หรือ ได้โอกาสมากกว่าเสมอ
คำถามปลายเปิด หรือ Open Ended Question จึงมีความสำคัญกับทักษะการจัดการ และ ภาวะผู้นำที่ถูกพูดถึงในกลุ่มทักษะการนำที่ต้องมีและใช้ให้เป็นในปัจจุบัน… และคำถามปลายเปิดยังเป็นแนวทางสำคัญในการแลกเปลี่ยนสอบวัดและประเมินผลในทฤษฎี Andragogy หรือ ทฤษฎีการศึกษาผู้ใหญ่ของ Professor Malcolm S. Knowles ซึ่งเป็นทฤษฎีการศึกษาที่ใช้สนับสนุนแนวทาง Lifelong Learning ที่คนตั้งแต่รุ่นของเราเป็นต้นไปต้องเรียนรู้กันตลอดชีวิตอย่างชัดเจน… ซึ่งเป็นแนวทางสำคัญในการสอนงาน และ โค้ชชิ่งด้วย
ส่วนลักษณะคำถาม และ เทคนิคการถามด้วยคำถามปลายเปิด หรือ แม้แต่การใช้คำถามปลายปิดที่ต้องการคำตอบเพียงถูก–ผิด–ใช่–ไม่ใช่นั้น… โดยส่วนตัวเชื่อว่ายังไงก็คงต้องใช้ร่วมกันในชีวิตจริง เพียงแต่การใช้คำถามปลายเปิดจะให้มิติในการแลกเปลี่ยนข้อเท็จจริง หรือ ข้อมูลระหว่างกันได้มากกว่า… ซึ่งอาจจะมากได้ถึงขั้นสร้าง “ความเชื่อถือ และ ความไว้วางใจ” ที่มีต่อกันได้ด้วยในบางกรณี… แต่ก็ต้องไม่ลืมที่จะ “ฟัง” ข้อเท็จจริง หรือ ข้อมูลจากคำถามปลายเปิดให้มากด้วย
References…
