การพัฒนาหรือสร้างชุดสอนสำหรับ Computer Based Instruction ทั้งหมด ก็ไม่ต่างจากการผลิตชิ้นงานหรือสินค้าทุกอย่างบนโลกใบนี้ขึ้นมา เพื่อนำส่งให้ถึงมือกลุ่มเป้าหมาย โดยให้สูญเสียในระบบส่งมอบน้อยที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้และไม่ต่ำกว่าเกณฑ์ที่จะยอมรับได้ด้วย
แต่ปัญหาก็คือ โลกความจริงซับซ้อนทั้งฝั่งผู้สอนหรือผู้พัฒนา CBI และฝั่งผู้เรียนด้วย… กรณีทำ eLearning ใส่คอมพิวเตอร์ส่งไปให้โรงเรียนที่ไม่มีไฟฟ้าใช้… หรือกรณีส่งเสริม Web-based Learning แต่ผู้เรียนไม่มีอินเตอร์เน็ตใช้… ถือเป็นปัญหาซับซ้อนในระบบส่งมอบองค์ความรู้ที่ชัดเจนว่า ประสิทธิภาพของระบบการเรียนการสอนแบบนี้ล้มเหลว 100%
ท่านกำลังอ่านบทความชุด… ทฤษฎีการศึกษาผู้ใหญ่ ซึ่งเรียบเรียงขึ้นเผยแพร่เป็นชุดความรู้แบบหลายตอน อ้างอิงหนังสือชื่อ The Adult Learner: The definitive classic in adult education and human resource development ของ Malcolm S. Knowles และคณะ… และตอนนี้เป็นประเด็น แนวทางการนำใช้ทฤษฎีการศึกษาผู้ใหญ่ ในแนวทางที่ 6 จาก 6 แนวทางหลัก… และยังอยู่กับเนื้อหาในหัวข้อ Effective Technology-Based Adult Learning ที่ทิ้งค้างไว้จากตอน External Support และ 7 Laws of Interaction… เพื่อช่วยออกแบบ CBI
เมื่อพูดถึงประสิทธิภาพและสถานะของระบบการเรียนรู้ที่ใช้ CBI เป็นแกนนั้น… งานค้นคว้าตีพิมพ์ของ Susan Alma Lynham จาก Colorado State University หัวข้อ Quantitative Research and Theory Building ได้ยืนยันข้อสรุปเกี่ยวกับการประยุกต์ทฤษฎีไปใช้งานว่า… มีเงื่อนไขเกี่ยวกับสถานะของระบบ เข้ามาเกี่ยวข้องกับการสร้างปฏิสัมพันธ์ที่ผู้เรียนมีต่อระบบอย่างสำคัญ… หรือแปลซ้ำอีกครั้งได้ความว่า จะต้องเข้าใจและรู้จักผู้เรียนอย่างดีว่า จะสามารถมีปฏิสัมพันธ์กับระบบการเรียนการสอนที่ออกแบบไว้ได้แบบไหนอย่างไร… จะได้ไม่ส่งคอมพิวเตอร์ไปให้โรงเรียนที่ตั้งอยู่ห่างเสาไฟฟ้าต้นสุดท้ายไปหนึ่งร้อยกิโลเมตรนั่นเอง
ในหนังสือ The Adult Learner: The definitive classic in adult education and human resource development ของ Malcolm S. Knowles และคณะ… ได้สรุปแนวทางการระบุสถานะและประสิทธิภาพของระบบการเรียนการสอนในส่วน CBI เอาไว้ 3 สถานะ ได้แก่ สถานะของระบบที่มีประสิทธิผล… สถานะของระบบที่ไม่มีประสิทธิผล และสถานะของระบบที่มีประสิทธิผลปานกลาง
1. Effective System State หรือ สถานะของระบบที่มีประสิทธิผล
โดยสถานะของระบบที่มีประสิทธิภาพนั้น… โครงสร้างส่วน Support ใน Conceptual Model of Effective Computer-Based Instruction for Adults ของ Elwood F. Holton กับส่วนการออกแบบ หรือ Design ด้านล่าง… จะต้องสมดุลย์หรือให้ความสำคัญเท่าเทียม ทำให้ CBI ที่ “ออกแบบมาดี” เสริมแรงให้กับเนื้อหาสาระที่กลั่นออกมาจากฝั่ง Support โดยไม่ไปรบกวนหรือลดทอนคุณค่าและฟังก์ชั่นจากโครงสร้างที่ออกแบบมาอย่างดี
Conceptual Model of Effective Computer-Based Instruction for Adults ของ Elwood F. Holton
ตัวอย่างการสร้างสมดุลย์ที่ดีระหว่าง Design กับ Support ในกรณีนี้… ให้คำนึงถึงการสร้างสมดุลย์โดยพิจารณา “ผู้เรียน หรือ Users” ว่า… ถ้า Self-directedness หรือแรงจูงใจส่วนตน และ Computer Self-efficacy หรือ ความเชื่อมั่นส่วนตนในทักษะคอมพิวเตอร์ ต่ำ… จำเป็นจะต้อง “ออกแบบ” การควบคุมโปรแกรมและระบบอย่างระมัดระวัง ถ้าสามารถหา Insight เป็นแนวทางออกแบบได้จะยิ่งดี และ… ต้องออกแบบส่วน Support อย่างระมัดระวังและสอดคล้องกับ Users’ Insight ที่สุด
หลักยึดสำคัญเพื่อให้ “ระบบ” ออกแบบมาอย่างมีประสิทธิภาพต่อผู้เรียน หรือ Users คือ… ต้องสร้างสมดุลย์ระหว่างการออกแบบกับระบบ Support ที่สอดคล้องกับ Insight ของผู้เรียนให้ดีที่สุดให้ได้ โดยพิจารณา Learning Goal Level จับคู่กับ Self-directedness และ Computer Self-efficacy ให้ถูกคู่ทั้งเนื้อหากับเป้าประสงค์
2. Ineffective System State หรือ สถานะของระบบที่ไม่มีประสิทธิผล
ประเด็นสถานะระบบที่ไร้ประสิทธิภาพจะตรงกันข้ามกับระบบที่มีประสิทธิภาพ… ซึ่งหลักสำคัญอย่างสมดุลย์ Design กับ Support ที่ไม่สร้างผลลัพธ์ออกมาปฏิสัมพันธ์กับผู้เรียนโดยไม่รับผิดชอบ… หลายท่านคงเคยเห็น Presentation ที่ใส่ข้อมูลลงไปบนสไลด์เดียวทั้งข้อความรูปภาพ จนไม่ต่างจากการจำลองหน้าหนังสือขึ้นจอ… ถือเป็นการออกแบบโดยละเลย Screen Design จนสไลด์นั้นไม่เหลือคุณค่าทางศิลปะ ซึ่งทำลายเนื้อหาสาระที่จะส่งมอบไปทั้งหมดด้วย
ที่เลยร้ายกว่านั้นคือ ความบกพร่องในการเชื่อมโยง Learning Goal Level เข้าคู่กับ Self-directedness และ Computer Self-efficacy… เหมือนสอนเรื่องหนึ่ง ออกข้อสอบเรื่องหนึ่ง… หรือสอนด้วยตำราอีกเล่มหนึ่ง ออกข้อสอบจากตำราอีกเล่มหนึ่ง
และที่เลวร้ายสุดๆ คือ… ความบกพร่องในการ “รู้จักผู้เรียน หรือ Users” โดยทำเนื้อหาบทเรียนด้วย Support ที่ไร้ประโยชน์ต่อผู้เรียน แถมยังผลิต CBI ด้วยการออกแบบโดยเอาคนทำ หรือคนสอนเป็นศูนย์กลาง
3. Moderately Effective System State หรือ สถานะของระบบที่ให้ประสิทธิผลปานกลาง
กรณีสถานะระบบปานกลาง หรือระบบครึ่งๆ กลางๆ จะถือเอาการสร้างสมดุลย์เชื่อมโยงที่ทำได้ดีในบางกรณี แต่ยังบกพร่องในบางประเด็น หรือ หลายๆ ประเด็น… ซึ่งการพิจารณาโดยมองหาสมดุลย์ระหว่าง Design กับ Support และ การเชื่อมโยงคู่ความสัมพันธ์ระหว่าง Learning Goal Level จับคู่กับ Self-directedness และ Computer Self-efficacy ตามแกน Input ใน Conceptual Model of Effective Computer-Based Instruction for Adults ของ Elwood F. Holton
หากระบบสองส่วนนี้ บกพร่องหรือด้อยประสิทธิภาพ หรือ ผิดพลาดตกหล่น โดยไม่สามารถอธิบายความบกพร่องผิดพลาดพร้อมการอ้างอิงที่เหมาะสมได้… ให้จัด CBI ชุดนั้นมีประสิทธิภาพปานกลางไว้ก่อน
ซึ่งการนำ CBI ที่ “พอใช้ได้” เข้าสู่กลไกการเรียนการสอน… ควรต้องรอบคอบให้มากและต้องสอดคล้องกับการวัดและประเมินผล… โดยส่วนตัวผมเชื่อเสมอว่าไม่มี CBI ชุดที่สมบูรณ์แบบในโลกหรอกครับ เหมือนอาหารหรือยาที่ใช้เพื่อให้บรรลุเป้าหมายแบบแก้หิวหรือรักษาโรคได้ แม้ไม่ใช่อาหารชั้นเลิศ หรือไม่ใช่ยาเทพประทาน ก็ยังถือว่าอยู่ในเกณฑ์ที่ยอมรับได้
สิ่งที่ควรระวังอย่างยิ่งในการพัฒนา CBI ที่มีสถานะระบบครึ่งๆ กลางๆ ไปใช้กับผู้เรียนก็คือ… การประเมินผลการเรียนจำเป็นจะต้องออกแบบให้สอดคล้องกับ “เนื้อหาบทเรียนบนประสิทธิภาพระบบแบบครึ่งๆ กลางๆ” ด้วย เพื่อความเป็นธรรมกับผู้เรียน
ประเด็นเป็นแบบนี้ครับ… เครื่องมือสถานะประสิทธิภาพ 3 ระดับที่กล่าวในบทความตอนนี้ แท้จริงแล้วคือเครื่องมือและแนวทางการประเมิน CBI เพื่อใช้ปรับปรุง “ระบบให้มีประสิทธิภาพ หรือให้ได้ Effectiveness System ที่สุด”
…และนี่คือเครื่องมือชิ้นหนึ่งของผู้ทรงคุณวุฒิที่ใช้ประเมินและให้คะแนน CBI ครับ!
ตอนหน้ามาตามดูประเด็นท้าทาย CBI กับโจทย์สำคัญๆ ในทฤษฎี CBI สำหรับการศึกษาผู้ใหญ่หรือ Theory of Effective Computer-based Instruction for Adults… ซึ่งมีอะไรๆ ให้เติมเต็มวิสัยทัศน์ของท่านที่ “เชื่อหรือชอบ Technology Based Instruction” ทั้งจาก Computer Self-efficacy ที่เปี่ยมล้น หรือเชื่อหรือชอบจากวิสัยทัศน์ที่ล้นเปี่ยมก็ตาม… ตอนสุดท้ายของซีรีย์บทความ Adult Learning แล้วครับ
อย่าลืมติดตามและบอกต่อด้วยครับ!
อ้างอิง
