คนในเมืองใหญ่หลายเมืองที่ประชากรหนาแน่น และ การจราจรติดขัด ส่วนใหญ่ก็จะเคยเจอฝนตกช่วงเลิกงานเป็นประจำจนหลายคนอาจจะเคยตั้งข้อสังเกตุขำๆ กันไว้บ้างว่าเมฆฝนก็เลิกงานรีบกลับบ้านเหมือนกัน… ซึ่งปรากฏการณ์ฝนยามบ่ายแก่ๆ ในเขตเมืองที่ทำให้หลายคนลำบากบ่อยๆ ไม่ใช่เรื่องบังเอิญ เพราะฝนในเมืองตอนบ่าย หรือ ฝนราชการมีคำอธิบายที่เป็นวิทยาศาสตร์ที่เกี่ยวพันถึงปัญหาสิ่งแวดล้อมในเมืองโดยตรง
ศูนย์ศึกษาเรียนรู้ระบบนิเวศป่าชายเลนสิรินาถราชินี ได้ให้คำอธิบายถึงฝนราชการเอาไว้ว่า… ลักษณะของฝนราชการนี้ที่ตกในเมืองช่วงบ่ายแก่ๆ ถึงหัวค่ำ จะเป็นฝนที่ไม่ได้เกิดขึ้นตามฤดูกาล แต่เป็นผลกระทบที่เกิดจากปรากฏการณ์ “โดมความร้อน หรือ เกาะความร้อนในเมือง หรือ Urban Heat Island ที่เปรียบเทียบก็คล้ายกับถ้วยคว่ำครอบเมืองไว้ ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ที่มักเกิดขึ้นในเมืองใหญ่ต่างๆ ทั่วโลก
สาเหตุที่ทำให้โดมความร้อนเกิดขึ้นในเมืองใหญ่ เพราะในเมืองใหญ่มักจะมีตึกรามบ้านช่องและอาคารสูงๆ รวมอยู่เป็นจำนวนมาก ซึ่งกลุ่มอาคารสูงเหล่านี้จะดูดซับความร้อนโดยตรงจากดวงอาทิตย์ เมื่อผนวกเข้ากับพฤติกรรมการใช้ชีวิตของคนเมืองที่ก่อให้เกิดความร้อนต่อเนื่องทั้งวันจากรถทุกคันที่วิ่งในเมือง เตาปรุงอาหารจากทุกร้านและทุกบ้าน รวมทั้งเครื่องปรับอากาศ และ อะไรอีกมากได้ทำให้ความร้อนที่เกิดขึ้นลอยตัวสูง และ แผ่ออกไปด้านข้าง มีลักษณะเป็นโดมความร้อนครอบเมืองเอาไว้ ทำให้สภาพอากาศร้อนอบอ้าว
เมื่ออากาศด้านนอกโดมเคลื่อนที่เข้ามาปะทะ จึงทำให้เกิดฝนตกในเขตปริมณฑลก่อน ซึ่งเป็นขอบของโดมความร้อนจากเมืองใหญ่ และ ช่วยให้อุณหภูมิความร้อนภายในโดมความร้อนในเขตเมืองเริ่มเปลี่ยนแปลงลดลงในช่วงเวลาประมาณบ่ายสามโมง หรือ ราว 15.00 น. เป็นต้นไป และ จะกลายเป็นฝนในเมืองใหญ่ในเวลาหลังจากนั้น
References
