VESPA Mindset… ปัจฉิมบท

หนังสือ The Student Mindset ของ Steve Oakes และ Martin Griffin รวมทั้ง VESPA Model ที่อธิบาย “ความสำเร็จ” ผ่านตัวแปรทั้ง 5 อันได้แก่ Vision… Effort… Systems… Practice และ Attitude นั้น… ในทางปฏบัติแล้วจะเป็นเครื่องมือของฝั่งผู้สอน ที่ต้องนำแนวทางการพัฒนา VESPA Minกset ให้ผู้เรียนด้วยเครื่องมือและเทคนิคที่อธิบายไว้เป็นลำดับในแต่ละบทและตอนของเนื้อหาในหนังสือ… ซึ่งการถอดความจากหนังสือของผม ละเว้นเครื่องมือที่หนังสือแนะนำไว้โดยไม่ก้าวล่วงทรัพย์สินทางปัญญาของผู้เขียนหนังสือโดยตรง เพียงแต่นำหลักและแนวทางกว้างๆ มานำเสนอแทน… ซึ่งหลายท่านก็กรุณาชี้แนะถกเถียงให้ผมได้เปิดหูเปิดตามากมายเกือบทุกตอนด้วยมิตรไมตรี

ท่านที่สนใจใช้ VESPA Mindset จึงควรซื้อหนังสือต้นฉบับมาใช้ หรือเข้าอบรมการใช้กับ Steve Oakes และ Martin Griffin โดยตรง… เพราะเนื้อหาที่ผมเรียบเรียงขึ้นทุกตอนที่อ้างอ้างอิง VESPA Mindset ล้วนนำเสนอแบบวิพากษ์และประยุกต์ต้นฉบับเข้ากับประสบการณ์ส่วนตัวเกือบทุกตอนเช่นกัน… การนำใช้หรืออ้างอิง VESPA Mindset ในกรณีที่ท่านจริงจัง… จึงแนะนำตำราต้นฉบับเท่านั้นก่อนอะไรทั้งหมด

ส่วนข้อสรุปท้ายบทของหนังสือ The Student Mindset: A 30-Item Toolkit For Anyone Learning Anything ของ Steve Oakes และ Martin Griffin… อันเป็นการสรุปย่อ VESPA Model เอาไว้เป็นข้อควรจำเพิ่มเติม โดยส่วนตัวยังมองว่าให้ภาพรวมสรุปเอาไว้อย่างน่าสนใจคือ…

วิสัยทัศน์ หรือ Vision

ให้เน้นการสร้างวิสัยทัศน์โดยเน้นวัตถุประสงค์และปัญหา โดยเฉพาะการตั้งคำถามท้าทายประเด็นปัญหาที่สร้างความหมายและการเปลี่ยนแปลง… ซึ่ง Student Mindset จะเน้นถาม Why? หรือ ทำไม? เกี่ยวกับอนาคตของตนเอง

และ… ต้องแตกวิสัยทัศน์ที่เป็นเหมือนเป้าหมายระยะยาว ที่วางไว้แล้วอย่างท้าทาย ด้วยการกำหนดเป้าหมายระยะสั้น เหมือนก้าวแรกของปลายทางที่อยู่ห่างไป 500 ไมล์นั่นเอง

ความเพียรพยายาม หรือ Effort

ต้องเข้าใจก่อนว่า ความเพียรพยายามวัดกันที่อุปนิสัย ซึ่งการสร้างอุปนิสัยอันเพียรพยายาม ต้องสะสมเรียนรู้ฝึกฝนอย่างมีวินัย… ทีละเล็กละน้อยโดยไม่มีวิธีอื่นใดทดแทนการฝึกวินัยต่อเนื่องเปลี่ยนแปลงทีละเล็กละน้อยได้… ซึ่งวินัยเพียรสร้างอุปนิสัยยังมีนัยยะถึง “การตระหนักในตนว่ายังมีจุดอ่อนให้ต้องพยายาม” อันเป็นวินัยเดียวกับการฝึกฝนเรียนรู้นั่นเอง

และ… ในระหว่างขับเคลื่อนวินัยตนด้วยความเพียรพยายามอยู่นั้น ต้องหาเกณฑ์หรือเครื่องมือเทียบวัดความก้าวหน้าของทุกอย่างที่เพียรพยายามสั่งสมเพิ่มเติมเหล่านั้นเหมือนได้เห็นหลักไมล์ระหว่างเดินว่าเดินทางถึงไหนแล้ว

ระบบ หรือ Systems

ภารกิจการเรียนรู้ฝึกฝน ซึ่งจะมีภาระงานให้ฝึกหัดขัดเกลาเสมอนั้น สมควรต้องมีกลไกการแตกภาระงานออกเป็นชิ้นเล็กๆ เพื่อให้จัดการได้ง่ายกว่า… หรือไม่ก็เอางานชิ้นใหญ่ๆ มาช่วยกันทำเป็นกลุ่ม โดยระบบแบบนี้จะทำให้ภาระงานที่ต้องสะสางเพื่อสะสม… ประสบความสำเร็จได้อย่างต่อเนื่องโดยไม่ยากลำบากเกินไปนั่นเอง

และ… ภารกิจการเรียนรู้ฝึกฝน ซึ่งจะมีภาระงานให้ฝึกหัดขัดเกลาเสมอนั้น หากมีการ “มอบหมาย” ถูกกาลเทศะบนบริบทของผู้เรียนได้ดีเท่าไหร่ โอกาสบรรลุวัตถุประสงค์ในภาระงานที่ต้องสะสางของผู้เรียนก็ยิ่งมีมากเท่านั้น

การฝึกฝนลงมือทำ หรือ Practice

ส่วนของแบบฝึกเพื่อพัฒนาทักษะต่างๆ ควรออกแบบให้ท้าทายผู้เรียน โดยเอาผู้เรียนเป็นศูนย์กลางให้ได้ เพื่อลดการต่อต้านตั้งแต่ต้นจนผู้เรียนเข้าร่วมกิจกรรมอย่างเบื่อหน่ายและขาดสมาธิ

และ… แบบฝึกเพื่อพัฒนาทักษะต่างๆ ที่ให้ประสิทธิผลสูง มักจะยากและท้าทายสติปัญญาของผู้เรียนที่สอดคล้องกับวิสัยทัศน์ ซึ่งต้องไม่สับสนผลักดันเอาเรื่องง่ายๆ ไปทำให้ยากจนสิ้นเปลืองเวลาและทรัพยากรการศึกษาเรียนรู้ให้ศูนย์เปล่า

ทัศนคติ หรือ Attitude

ทัศนคติแห่งการเรียนรู้ที่สำคัญและท้าทายกว่าคือ ความล้มเหลวสำคัญต่อการเรียนรู้ ซึ่งหลายกรณี “ต้องการ” คำชี้แนะที่ดีและเหมาะสมเพื่อชี้แนวทางที่สอดคล้องระหว่าง “ล้มเหลว–เรียนรู้–สำเร็จ”

และ… กรณีความล้มเหลวพ่ายแพ้สร้างประสบการณ์ที่ไม่ดีให้… หลายกรณีต้องใช้กลไกทางจิตวิทยาช่วยเหลือให้ผ่าน “ประสบการณ์ไม่ดี ไปถึงฝั่งเรียนรู้จากล้มเหลว” ให้ได้

ท้ายสุด… การถอดความหนังสือ The Student Mindset ของผมถึงบรรทัดสุดท้ายแล้วครับ… โดยส่วนตัวถือเป็นหนังสือที่อ่านยาก จากลีลาการเขียนที่ใช้บริบทหลากหลาย แตกต่างจาก Textbook หรือ How-to ทั่วไป… ซึ่งก็สมราคาของหนังสือเฉพาะทางที่ต้องฝึกอบรมเพิ่มเติม จึงจะเข้าใจเนื้อหาในหนังสือได้ชัดเจนขึ้น

ติชมแลกเปลี่ยนได้เสมอเช่นเดิมครับ… ขอบคุณที่ติดตาม

บทความชุด VESPA Mindset ถอดความจากหนังสือ The Student Mindset ตอนอื่นๆ ที่ท่านอาจจะสนใจครับ