หนังสือ The Student Mindset ของ Steve Oakes และ Martin Griffin รวมทั้ง VESPA Model ที่อธิบาย “ความสำเร็จ” ผ่านตัวแปรทั้ง 5 อันได้แก่ Vision… Effort… Systems… Practice และ Attitude นั้น… ในทางปฏบัติแล้วจะเป็นเครื่องมือของฝั่งผู้สอน ที่ต้องนำแนวทางการพัฒนา VESPA Minกset ให้ผู้เรียนด้วยเครื่องมือและเทคนิคที่อธิบายไว้เป็นลำดับในแต่ละบทและตอนของเนื้อหาในหนังสือ… ซึ่งการถอดความจากหนังสือของผม ละเว้นเครื่องมือที่หนังสือแนะนำไว้โดยไม่ก้าวล่วงทรัพย์สินทางปัญญาของผู้เขียนหนังสือโดยตรง เพียงแต่นำหลักและแนวทางกว้างๆ มานำเสนอแทน… ซึ่งหลายท่านก็กรุณาชี้แนะถกเถียงให้ผมได้เปิดหูเปิดตามากมายเกือบทุกตอนด้วยมิตรไมตรี

ท่านที่สนใจใช้ VESPA Mindset จึงควรซื้อหนังสือต้นฉบับมาใช้ หรือเข้าอบรมการใช้กับ Steve Oakes และ Martin Griffin โดยตรง… เพราะเนื้อหาที่ผมเรียบเรียงขึ้นทุกตอนที่อ้างอ้างอิง VESPA Mindset ล้วนนำเสนอแบบวิพากษ์และประยุกต์ต้นฉบับเข้ากับประสบการณ์ส่วนตัวเกือบทุกตอนเช่นกัน… การนำใช้หรืออ้างอิง VESPA Mindset ในกรณีที่ท่านจริงจัง… จึงแนะนำตำราต้นฉบับเท่านั้นก่อนอะไรทั้งหมด

ส่วนข้อสรุปท้ายบทของหนังสือ The Student Mindset: A 30-Item Toolkit For Anyone Learning Anything ของ Steve Oakes และ Martin Griffin… อันเป็นการสรุปย่อ VESPA Model เอาไว้เป็นข้อควรจำเพิ่มเติม โดยส่วนตัวยังมองว่าให้ภาพรวมสรุปเอาไว้อย่างน่าสนใจคือ…

วิสัยทัศน์ หรือ Vision

ให้เน้นการสร้างวิสัยทัศน์โดยเน้นวัตถุประสงค์และปัญหา โดยเฉพาะการตั้งคำถามท้าทายประเด็นปัญหาที่สร้างความหมายและการเปลี่ยนแปลง… ซึ่ง Student Mindset จะเน้นถาม Why? หรือ ทำไม? เกี่ยวกับอนาคตของตนเอง

และ… ต้องแตกวิสัยทัศน์ที่เป็นเหมือนเป้าหมายระยะยาว ที่วางไว้แล้วอย่างท้าทาย ด้วยการกำหนดเป้าหมายระยะสั้น เหมือนก้าวแรกของปลายทางที่อยู่ห่างไป 500 ไมล์นั่นเอง

ความเพียรพยายาม หรือ Effort

ต้องเข้าใจก่อนว่า ความเพียรพยายามวัดกันที่อุปนิสัย ซึ่งการสร้างอุปนิสัยอันเพียรพยายาม ต้องสะสมเรียนรู้ฝึกฝนอย่างมีวินัย… ทีละเล็กละน้อยโดยไม่มีวิธีอื่นใดทดแทนการฝึกวินัยต่อเนื่องเปลี่ยนแปลงทีละเล็กละน้อยได้… ซึ่งวินัยเพียรสร้างอุปนิสัยยังมีนัยยะถึง “การตระหนักในตนว่ายังมีจุดอ่อนให้ต้องพยายาม” อันเป็นวินัยเดียวกับการฝึกฝนเรียนรู้นั่นเอง

และ… ในระหว่างขับเคลื่อนวินัยตนด้วยความเพียรพยายามอยู่นั้น ต้องหาเกณฑ์หรือเครื่องมือเทียบวัดความก้าวหน้าของทุกอย่างที่เพียรพยายามสั่งสมเพิ่มเติมเหล่านั้นเหมือนได้เห็นหลักไมล์ระหว่างเดินว่าเดินทางถึงไหนแล้ว

ระบบ หรือ Systems

ภารกิจการเรียนรู้ฝึกฝน ซึ่งจะมีภาระงานให้ฝึกหัดขัดเกลาเสมอนั้น สมควรต้องมีกลไกการแตกภาระงานออกเป็นชิ้นเล็กๆ เพื่อให้จัดการได้ง่ายกว่า… หรือไม่ก็เอางานชิ้นใหญ่ๆ มาช่วยกันทำเป็นกลุ่ม โดยระบบแบบนี้จะทำให้ภาระงานที่ต้องสะสางเพื่อสะสม… ประสบความสำเร็จได้อย่างต่อเนื่องโดยไม่ยากลำบากเกินไปนั่นเอง

และ… ภารกิจการเรียนรู้ฝึกฝน ซึ่งจะมีภาระงานให้ฝึกหัดขัดเกลาเสมอนั้น หากมีการ “มอบหมาย” ถูกกาลเทศะบนบริบทของผู้เรียนได้ดีเท่าไหร่ โอกาสบรรลุวัตถุประสงค์ในภาระงานที่ต้องสะสางของผู้เรียนก็ยิ่งมีมากเท่านั้น

การฝึกฝนลงมือทำ หรือ Practice 

ส่วนของแบบฝึกเพื่อพัฒนาทักษะต่างๆ ควรออกแบบให้ท้าทายผู้เรียน โดยเอาผู้เรียนเป็นศูนย์กลางให้ได้ เพื่อลดการต่อต้านตั้งแต่ต้นจนผู้เรียนเข้าร่วมกิจกรรมอย่างเบื่อหน่ายและขาดสมาธิ

และ… แบบฝึกเพื่อพัฒนาทักษะต่างๆ ที่ให้ประสิทธิผลสูง มักจะยากและท้าทายสติปัญญาของผู้เรียนที่สอดคล้องกับวิสัยทัศน์ ซึ่งต้องไม่สับสนผลักดันเอาเรื่องง่ายๆ ไปทำให้ยากจนสิ้นเปลืองเวลาและทรัพยากรการศึกษาเรียนรู้ให้ศูนย์เปล่า

ทัศนคติ หรือ Attitude

ทัศนคติแห่งการเรียนรู้ที่สำคัญและท้าทายกว่าคือ ความล้มเหลวสำคัญต่อการเรียนรู้ ซึ่งหลายกรณี “ต้องการ” คำชี้แนะที่ดีและเหมาะสมเพื่อชี้แนวทางที่สอดคล้องระหว่าง “ล้มเหลว–เรียนรู้–สำเร็จ”

และ… กรณีความล้มเหลวพ่ายแพ้สร้างประสบการณ์ที่ไม่ดีให้… หลายกรณีต้องใช้กลไกทางจิตวิทยาช่วยเหลือให้ผ่าน “ประสบการณ์ไม่ดี ไปถึงฝั่งเรียนรู้จากล้มเหลว” ให้ได้

ท้ายสุด… การถอดความหนังสือ The Student Mindset ของผมถึงบรรทัดสุดท้ายแล้วครับ… โดยส่วนตัวถือเป็นหนังสือที่อ่านยาก จากลีลาการเขียนที่ใช้บริบทหลากหลาย แตกต่างจาก Textbook หรือ How-to ทั่วไป… ซึ่งก็สมราคาของหนังสือเฉพาะทางที่ต้องฝึกอบรมเพิ่มเติม จึงจะเข้าใจเนื้อหาในหนังสือได้ชัดเจนขึ้น

ติชมแลกเปลี่ยนได้เสมอเช่นเดิมครับ… ขอบคุณที่ติดตาม

บทความชุด VESPA Mindset ถอดความจากหนังสือ The Student Mindset ตอนอื่นๆ ที่ท่านอาจจะสนใจครับ

1. Vespa Mindset
2. Students’ Vision and Attitude… จุดเริ่มต้นของ VESPA Model
3. 15 Possible Motivations… พลังงานขับเคลื่อนพฤติกรรมการเรียนรู้
4. 5 Roads of Vision Activity
5. The Roadmap of Vision for Student Mindset
6. Weekly Rule of Three… เมื่อความเพียรสำคัญต่อความสำเร็จ
7. Collecting and Shaping for VESPA Mindset… รวบรวมและเรียบเรียง
8. Mapping New Territory for VESPA Mindset แผนที่การเรียนรู้สิ่งใหม่
9. Knowledge Organizer for VESPA Mindset
10. Creativity Organizer for VESPA Mindset
11. Enjoy–Understanding Metrix… เครื่องมือประเมินกิจกรรมการเรียนการสอน
12. Types of Attention… ระดับความสนใจใฝ่เรียน
13. Flow for VESPA Mindset… เมื่อผู้เรียนก็ต้องการจดจ่อดำดิ่งกับการเรียน
14. Feedback for VESPA Mindset… เมื่อผู้สอนต้องฟังผู้เรียนให้มาก
15. Information Overwhelm and VESPA Mindset… เมื่อข้อมูลหลากล้น
16. Adapting Testing and Performing… ปรับเปลี่ยน ลองเรียนและลุยเลย
17. Information + Experience = Knowledge… สูตรเรียนเก่งแบบ VESPA Mindset
18. Independent Effort Activity Design… ออกแบบกิจกรรมที่ต้องพากเพียรเรียนรู้และฝึกฝน
19. K-SPA… เครื่องมือฟันฝ่าอุปสรรค
20. Problem Solving Cycle for VESPA Mindset
21. The Art of Reactions to Feedback… ศิลปะการรับมือกับเสียงติชม
22. The Dip… ช่วงเวลาอันอ่อนไหวเปราะบางต่อความสำเร็จ
23. Dalio’s 5 Step Process for VESPA Mindset
24. The 4 Disciplines of Execution for VESPA Mindset
25. Giving Up Habit… อุปนิสัยท้อถอยเลิกลา
26. 3 R’s Of A New Habit… 3 ตัวช่วยสร้างนิสัยให้เป็นคนเพียรพยายาม
27. Sleep, Diet and Exercise… กิจกรรมกอบกู้ทัศนคติ
28. VESPA Mindset… Education Mindset