VESPA Mindset… Education Mindset

คำว่าระบบการศึกษาที่เราท่านได้สัมผัสและรับรู้กันมา จนพาพวกเรามาถึงวันที่มีความรู้และประสบการณ์เพียงพอที่จะประกอบสัมมาอาชีพได้นั้น ระบบการศึกษาทุกรูปแบบล้วนมี “การเรียน กับ การสอน” เป็นกลไกสำคัญในระบบเสมอ ซึ่งความงามของระบบการศึกษาทุกระบบและรูปแบบ คือการสร้างผลลัพธ์ร่วมกันของขั้วการเรียนและขั้วการสอน จนเห็นพัฒนาการเป็นภูมิรู้และประสบการณ์ทั้งในตัวผู้เรียนและในตัวผู้สอนไปพร้อมกัน

แต่เดิม… ความชัดเจนของระบบการศึกษามีภาพของผลลัพธ์ยึดโยงอยู่กับฝั่งผู้เรียนเป็นหลัก จนหลายกรณีทำให้กลไกฝั่งผู้สอน ขาดการตรวจสอบและประเมินอย่างเหมาะสม จนทำให้การประเมินความสำเร็จล้มเหลวของระบบการศึกษา วนเวียนอยู่แต่กับฝั่งผู้เรียน ทั้งคิดค้นและเสาะแสวงหาหนทางมากมายเพื่อให้ผู้เรียนได้ทดลองเทคนิคและรูปแบบการเรียนรู้… ซึ่งหลายกรณีเหมารวมว่าเป็นความพยายามโดยเอาผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง… ซึ่งก็ไม่ใช่เรื่องถูกผิดเหมาะควรหรือไม่อย่างไร ถ้าจะมีบกพร่องบ้างก็คงเป็นเรื่อง “ตัวแปรในระบบการศึกษาบางกลไกถูกละเลย หรือให้น้ำหนักความสำคัญน้อยเกินไป… โดยเฉพาะกลไกการสอน”

ประเด็นก็คือ… ระบบการศึกษาต้องการสมดุลย์การเรียนกับการสอนเพื่อสร้างผลลัพธ์อันเดียวกัน โดยข้อควรระวังก็คือ สมดุลย์การเรียนการสอนไม่ใช่ค่าเฉลี่ยความสามารถในการเรียนรู้ของนักเรียนคนใดคนหนึ่ง หรือกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง หรือแม้แต่ค่าเฉลี่ยความพยายามของผู้สอนคนใดคนหนึ่งหรือกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง… ที่ต้องเอามาเป็นแม่แบบเพื่อใช้เป็นระบบการเรียนการสอนสำหรับผู้เรียนและผู้สอนทั้งหมด… เพราะผู้เรียนและผู้สอนล้วนเป็นปัจเจก ที่ระบบการศึกษายุคใหม่ต้องเคารพตัวตนอันเฉพาะเจาะจงเหล่านี้

นั่นแปลว่า… ระบบการศึกษาที่นำการเรียนกับการสอนมาเจอกัน จึงต้องการความยืดยุ่นเพื่อให้ลักษณะเฉพาะเจาะจงอันเป็นปัจเจกทั้งของผู้เรียนและผู้สอน สามารถใช้ประโยชน์จากระบบได้สูงสุดเท่าที่แต่ละคนต้องการ

คำอย่าง Mindset หรือ ชุดความคิด… จึงควรถูกพิจารณาใช้เพื่อพัฒนาระบบการศึกษา แทนที่กฏระเบียบหรือแม้แต่ชุดการเรียนการสอนตามสูตรสำเร็จมากมาย ที่ให้ผลลัพธ์ทั้งสำเร็จและล้มเหลวมาก่อน… ซึ่ง Mindset ที่นำเข้ามาปรับแต่งแนวทางการเรียนการสอนและสูตรสำเร็จเดิมๆ ให้ยืดยุ่นตามบริบท จะเปิดกว้างให้เห็นมิติของการเรียนการสอนทั้งจากฝั่งผู้เรียนและผู้สอนได้โดยไร้ขีดจำกัดได้สมบูรณ์แบบยิ่งกว่า

หนังสือ The Student Mindset: A 30-Item Toolkit For Anyone Learning Anything ของ Steve Oakes และ Martin Griffin… ได้โน้มน้าวจากข้อมูลและกรณีศึกษามากมายเพื่อให้เห็นว่า… Mindset หรือชุดความคิดที่มีองค์ประกอบครบเพียง 5 ตัวแปรพื้นฐาน ก็สามารถพัฒนา “ผลลัพธ์ทางการศึกษา” ให้ผู้เรียนทุกคนบรรลุวัตถุประสงค์ได้แล้ว ซึ่งโดยเนื้อแท้ของการบรรลุวัตถุประสงค์ของฝั่งผู้เรียน จะหมายถึงการบรรลุวัตถุประสงค์ของฝั่งผู้สอนโดยปริยายไปด้วย… เพราะผลลัพธ์ทางการศึกษาเป็นผลลัพธ์จากการเรียนและการสอนด้วยกันเสมอ… และยังถือเป็นผลลัพธ์ของ “ระบบการศึกษา” อีกด้วย

ส่วนที่ยากที่สุดในการพัฒนาระบบการศึกษาด้วย Mindset Model ก็คือ การพัฒนา Mindset หรือชุดความคิดของทั้งของผู้เรียนและผู้สอนให้กลายเป็น “อุปนิสัย” ที่พร้อมสูงสุดต่อการเรียนรู้โดยธรรมชาติในผู้เรียน และพร้อมสูงสุดต่อการเรียนรู้และประยุกต์ถ่ายทอดโดยธรรมชาติของผู้สอน… ย้ำน๊ะครับว่า ทั้งผู้เรียนและผู้สอนล้วนต้อง “เรียนรู้” ในบริบทที่ต้องสร้างผลลัพธ์ทางการศึกษาร่วมกันตามวาระเป็นกรณีเฉพาะ… 

กิจกรรมการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นระหว่างผู้เรียนกับผู้สอนในบริบทที่ตอบสนองระดับปัจเจกแบบนี้ หน้าที่ของผู้เรียนกับผู้สอนจึงแตกต่างเพียงบริบทความรับผิดชอบของฝั่งผู้สอน ที่ต้องเปิดกว้างให้ระบบที่ใช้ปฏิสัมพันธ์เพื่อให้เกิดผลลัพธ์การเรียนรู้ ยืดยุ่นเข้ากับคุณสมบัติของผู้เรียนในบริบทนั้น… ซึ่งก็คือการเป็นระบบที่เอาผู้เรียนเป็นศูนย์กลางรูปแบบหนึ่งนั่นเอง

หนังสือ The Student Mindset ของ Steve Oakes และ Martin Griffin รวมทั้ง VESPA Model ที่อธิบาย “ความสำเร็จ” ผ่านตัวแปรทั้ง 5 อันได้แก่ Vision… Effort… Systems… Practice และ Attitude นั้น… โดยส่วนตัวมองว่าผู้เขียนได้พัฒนา “โมเดลความสำเร็จ” ขึ้นพิสูจน์ผ่านการเรียนการสอนมากกว่าจะเป็นการพัฒนารูปแบบหรือเทคนิคการเรียนการสอนทั่วไป… ซึ่ง “ความสำเร็จทางการศึกษา” สามารถให้ผลลัพธ์เป็นความสำเร็จได้ง่ายกว่าจังหวะชีวิตที่ซับซ้อนและอธิบายยากกว่า และ VESPA Model เองก็สามารถปรับใช้กับผู้เรียนได้หลากหลายช่วงวัยและวัตถุประสงค์… ซึ่งการฝึกฝนเรียนรู้จนมีวิสัยทัศน์ มีความเพียรพยายาม มีระบบแบบแผน มีการทดลองฝึกฝนและมีทัศนคติที่ถูกต้องจนกลายเป็นอุปนิสัยไปแล้ว… ท้ายสุดก็ย่อมส่งผลลัพธ์ต่อความสำเร็จในชีวิตนั่นเอง

VESPA Mindset จึงเหมาะสมที่จะนำมาใช้พัฒนา Education Mindset ที่มุ่งพัฒนาอุปนิสัยแห่งความสำเร็จ ให้ยินดีกับความสำเร็จในทุกๆ จังหวะชีวิตเพื่อสะสมไปรวมเป็นมรรคผลที่ใหญ่ขึ้นจนสร้างการเปลี่ยนแปลงในทางบวกให้ตนเอง…

ประเด็นก็คือ… ศตวรรษแห่งการเรียนรู้ตลอดชีวิตท่ามกลางความผันผวนไม่แน่นอนซับซ้อนคลุมเครือ และมีองค์ความรู้อุบัติใหม่เพิ่มขึ้นตลอดเวลาอย่างในปัจจุบันและในอนาคต… การมี Mindset เพื่อเรียนรู้ตลอดเวลาย่อมจำเป็นและสำคัญกับทุกคนเหมือนทักษะอ่านออกเขียนได้ในอดีต… ซึ่งผมไม่คิดว่าเป็นการพูดเกินเลยแม้แต่น้อย

บทความชุด VESPA Mindset ถอดความจากหนังสือ The Student Mindset ตอนอื่นๆ ที่ท่านอาจจะสนใจครับ

1. Vespa Mindset
2. Students’ Vision and Attitude… จุดเริ่มต้นของ VESPA Model
3. 15 Possible Motivations… พลังงานขับเคลื่อนพฤติกรรมการเรียนรู้
4. 5 Roads of Vision Activity
5. The Roadmap of Vision for Student Mindset
6. Weekly Rule of Three… เมื่อความเพียรสำคัญต่อความสำเร็จ
7. Collecting and Shaping for VESPA Mindset… รวบรวมและเรียบเรียง
8. Mapping New Territory for VESPA Mindset แผนที่การเรียนรู้สิ่งใหม่
9. Knowledge Organizer for VESPA Mindset
10. Creativity Organizer for VESPA Mindset
11. Enjoy–Understanding Metrix… เครื่องมือประเมินกิจกรรมการเรียนการสอน
12. Types of Attention… ระดับความสนใจใฝ่เรียน
13. Flow for VESPA Mindset… เมื่อผู้เรียนก็ต้องการจดจ่อดำดิ่งกับการเรียน
14. Feedback for VESPA Mindset… เมื่อผู้สอนต้องฟังผู้เรียนให้มาก
15. Information Overwhelm and VESPA Mindset… เมื่อข้อมูลหลากล้น
16. Adapting Testing and Performing… ปรับเปลี่ยน ลองเรียนและลุยเลย
17. Information + Experience = Knowledge… สูตรเรียนเก่งแบบ VESPA Mindset
18. Independent Effort Activity Design… ออกแบบกิจกรรมที่ต้องพากเพียรเรียนรู้และฝึกฝน
19. K-SPA… เครื่องมือฟันฝ่าอุปสรรค
20. Problem Solving Cycle for VESPA Mindset
21. The Art of Reactions to Feedback… ศิลปะการรับมือกับเสียงติชม
22. The Dip… ช่วงเวลาอันอ่อนไหวเปราะบางต่อความสำเร็จ
23. Dalio’s 5 Step Process for VESPA Mindset
24. The 4 Disciplines of Execution for VESPA Mindset
25. Giving Up Habit… อุปนิสัยท้อถอยเลิกลา
26. 3 R’s Of A New Habit… 3 ตัวช่วยสร้างนิสัยให้เป็นคนเพียรพยายาม
27. Sleep, Diet and Exercise… กิจกรรมกอบกู้ทัศนคติ